Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς τον δήμο;

[Ο τίτλος είναι παράφραση του τίτλου «Δημοκρατία χωρίς τον δήμο;», σε άρθρο του Σ. Ι. Σεφεριάδη, επίκουρου καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο ΒΗΜΑ της Κυριακής 23 Δεκεμβρίου 2007.

Ο συγγραφέας του αρκετά ενδιαφέροντος άρθρου, συστοιχίζεται απόλυτα με την άποψη ότι η δημοκρατία των αρχών του 21ου αιώνα, είναι μεν δημοκρατία από πλευράς συνταγματικών διαδικασιών, αλλά είναι και δημοκρατία «χωρίς τον δήμο». Δίνει απάντηση στο ερώτημα «τι είναι δημοκρατία;» - επισημαίνοντας ταυτόχρονα τις αξιακές και αναλυτικές εκπτώσεις στην έννοια και το περιεχόμενο της δημοκρατίας με τις οποίες βρισκόμαστε αντιμέτωποι σήμερα - και συναρτά την ποιότητα της δημοκρατίας με παράγοντες όπως η ισχυρή κοινωνία πολιτών, το λειτουργικό κράτος δικαίου, η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και η διαφάνεια στις επιχειρηματικές δράσεις.]

Τηρουμένων των αναλογιών, είναι προδήλως υπαρκτό το ερώτημα σήμερα: Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς τον δήμο;

Αναμφίβολα, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.) στη χώρα μας, απέχει παρασάγγας από την επιθυμητή: τη δημοκρατική και συμμετοχική, θεσμικά κατοχυρωμένη, περιφερειακή οργάνωση της κοινωνίας. Οι Ο.Τ.Α. όλο και λιγότερο δικαιολογούν το λόγο ύπαρξής των, δηλαδή την (εξ)υπηρέτηση του πολίτη και του δημοσίου συμφέροντος. Αντίθετα όλο και περισσότερο εδραιώνεται στην κοινωνία η απαξία τους ως βασικού δημοκρατικού θεσμού. Η επικράτηση πολιτικού προσωπικού με μικρό «ειδικό βάρος» και η συνακόλουθη έλλειψη οράματος, τα στεγανά, η αδιαφανής και μη λογοδοτούσα Τ.Α., η έλλειψη βήματος έκφρασης και δημόσιου διαλόγου (η μη ύπαρξη «αγοράς του δήμου» δηλαδή), αποθάρρυναν και απομάκρυναν τον πολίτη-συμμέτοχο και ενθάρρυναν την επικράτηση του «ιδιώτη»-μέτοχου με εύκαμπτη και κατά το δοκούν άποψη περί της συμμετοχής στα κοινά, με χαλαρή (έως και ανύπαρκτη) κοινωνική συνείδηση που συνοδεύεται - όχι σπάνια – από ιδιοτελή (και συχνά έκνομη) δράση, όπως η εξυπηρέτηση των πάσης φύσεως ημετέρων, ο κομματισμός και ο «πλουτισμός μέσω της συμμετοχής». Εύλογη λοιπόν η απάντηση στο τεθέν ερώτημα: δυστυχώς ναι, έχουμε Τοπική Αυτοδιοίκηση «χωρίς τον δήμο, το λαό».

Και βέβαια το ζητούμενο δεν είναι (ή δεν είναι μόνο) η παραπάνω διαπίστωση και η ερμηνεία της. Είναι η αλλαγή ρότας, η ενεργός παρουσία της κοινωνίας στο προσκήνιο η οποία (ολοκληρώνει τον πολίτη, κατά τον καθηγητή Δ. Τσάτσο, και) εξασφαλίζει την υποχώρηση του ατομικού έναντι του συλλογικού και της ιδιοτέλειας έναντι της ανιδιοτέλειας. Είναι εν τέλει η μείωση του δημοκρατικού ελλείμματος στο χώρο της Τ.Α.. Τότε πλέον θα μπορούμε να μιλάμε για Τοπική Αυτοδιοίκηση «με τον δήμο». Γιατί, όπως και ο Σ. Σεφεριάδης εύστοχα επισημαίνει, «το δημοκρατικό αγαθό εξακολουθεί να είναι συνυφασμένο με την κοινωνική εγρήγορση και τις συλλογικές δράσεις».